मॅनहंट

११ सप्टेंबर २००१ रोजी अमेरिकेतील वर्ल्ड ट्रेड सेंटर वरच्या हल्ल्याची दुर्दैवी घटना घडली आणि त्यानंतर अल्पावधीतच अमेरिकेने दहशतवादाविरोधी कारवाया सुरु केल्या. नंतर हाती आलेल्या माहितीनुसार 'अल-कायदा' ही संघटना आणि तिचा प्रमुख ओसामा बीन लादेन ह्यांचा ह्या हल्ल्यामागे हात होता आणि त्यामुळे ते अमेरिकेचे प्रमुख शत्रू बनले. बीन लादेनला मारण्यासाठी अमेरिकेने जंग जंग पछाडलं आणि अखेर मे २०११ रोजी अमेरिकन नेव्ही सिल्सच्या पथकाने केलेल्या कारवाईत लादेन ठार झाला. 'मॅनहंट - /११ ते ॅबटाबाद' ह्या पिटर बर्गन लिखित आणि रवी आमले अनुवादित पुस्तकात ह्या १० वर्षांच्या शोधकथेचा थरार आपल्या सामोर उलगडतो
पीटर बर्गन हे टीव्ही पत्रकार आणि लेखक. तसंच वॉशिंग्टन डीसीमधल्या न्यू अमेरिका फाऊंडेशनच्या 'नॅशनल सिक्युरिटी स्टडीज' प्रोग्रॅमचे डिरेक्टर. हार्वर्ड आणि जॉन्स हॉप्किन्स विद्यापीठात सहाय्यक अध्यापक म्हणूनही काम केलं आहे. /११ च्या सुमारे चार वर्ष आधी त्यांनी सिएनएन ह्या वृत्तवाहिनीसाठी अफगाणिस्तानातल्या पर्वतराजीत जाऊन बीन लादेनची मुलाखत घेतली होती. त्यावेळी त्यांना लादेन 'क्रांतीकारक' वगैरे वाटता अमेरिकेबद्दल द्वेष व्यक्त करणारा एखादा मुल्ला वाटला होता. अमेरिकेविरुद्धचा जिहाद लादेननं वेळोवेळी चित्रफितींद्वारे व्यक्त केला होता आणि पुढे /११ ला अमेरिकेवर हल्ला झाला.  /११ च्या हल्ल्यापासूनच एकप्रकारे बर्गन ह्या पुस्तकाची तयारी करत होते कारण अमेरिका ह्या हल्ल्यामागच्या सुत्रधाराला शोधून ठार मारणार ह्याबद्दल त्यांना खात्री होती. पुस्तक लिहिण्यासाठी आवश्यक ते संदर्भ, कागदपत्रे, व्यक्तींच्या प्रत्यक्ष भेटी इतकच नव्हे ॅबटाबादच्या ज्या घरात लादेन मेला तिथे जाण्याची परवानगी हे सर्व त्यांना मिळालं आणि साकार झाला एक थरार!
पुस्तकाची सुरुवात होते ती 'सुखद निवृत्ती' ह्या प्रस्तावनेपासून. ह्यात ॅबटाबाद शहराचं वर्णन तसच लादेनच्या कुटूंबाची माहिती येते. लादेनच्या बायकांच उच्चविद्याविभुषीत असणं आणि तरीही धार्मिक असणं आणि लादेनच्या 'जिहाद' वर विश्वास असणं हे पाहून आश्चर्य वाटतं! ॅबटाबादमधल्या लादेनच्या घराबद्दलही सविस्तर माहिती ह्या प्रकरणात आहे.
नंतर /११ चा बराचसा माहिती असलेला भाग आणि तोरा-बोराच्या लढाईचा भाग येतो. तोरा-बोराच्या लढाईत अमेरिकेचे आडाखे चुकले आणि लादेन निसटला. ह्यानंतर अनेक दिवस लादेनचा काही ठावठिकाणा लागत नव्हता. त्यात इराकचं युद्ध सुरु झालं आणि लादेनच्या शोधाला आणखी विलंब होऊ लागला. 'सिआयए' मधल्या तसचं इतर युनिट्समधल्या लादेन मोहिमेवर काम करणार्या लोकांच्या कथा पुढील भागात सांगितलेल्या दिसतात.
२००७-०८ च्या सुमारास लादेन पाकिस्तानात असेल असा अंदाज अमेरिकेला आला होता आणि तो डोंगराळ भागाऐवजी कुठल्यातरी शहरात असेल असाही संशय बळावत चालला होता. त्याच्याकडून येणार्या चित्रफिती किती वेळात एखाद्या ठिकाणी पोहोचतात, मागे काय दिसतं, कसले आवाज येतात अश्या गोष्टींवरून लादेनच्या ठिकाणाचा अंदाज बांधण्याचे प्रयत्न केले जात असत. ॅबटाबादच्या त्या घरात लादेनच आहे ह्याची हळूहळू खात्री होत चालली होती पण तरीही तोरा बोरा सारखी परिस्थिती उद्भवू नये म्हणून राष्ट्राध्यक्ष ओबामा ह्यांना शक्य ती सगळी तयारी करायची होती आणि काळजी घ्यायची होती. लादेन ॅबटाबादच्या घराबाहेर कधीच पडत नसे, इतकच काय तो उपग्रहांच्या नजरेस येऊ नये म्हणून खुल्या आकाशात येणंही टाळत असे आणि अंगणात ताडपत्रीचं छप्पर असलेल्या भागातच संध्याकाळी फेर्या मारत असे. ॅबटाबादच्या घरात रहाणार्या लादेनच्या कुटूंबातल्या काही जणांनाही लादेन तिथे आहे हे माहित नव्हते. घरात रहाणार्या लोकांसाठी भाजीपाला आतच पिकवला जात असे तसच कचर्याची विल्हेवाटही आतच लावली जात असे. एकंदरीत बाहेरच्या जगाशी संबंध शक्य होईल तितका टाळण्याकडेच ह्या कुटूंबाचा कल असे. ह्या सगळ्यामुळे लादेन त्या घरात असण्याचा प्रत्यक्षदर्शी पुरावा मिळणं जवळजवळ अशक्य होतं आणि म्हणूनच 'लादेन तिथे असण्याची शक्यता किती?' या प्रश्नाला ओबामांना  प्रत्येक सहकार्याकडून वेगळे उतर (६०%, ८०%, ९०%) मिळत असे!
अखेर कारवाई करायची वेळ आली त्यावेळी नेव्ही सिल्सचे पथक वापरायचे ठरले. पुस्तकात ह्या नेव्ही सिल्सची निवड कशी केली जाते, त्यांना प्रशिक्षण कसे दिले जाते आणि ह्या मोहिमेवर जाणार्या पथकाने तयारी आणि सराव कसा केला ह्याची रंजक माहिती येते.
प्रत्यक्ष कारवाईचे तसेच उत्तरक्रियेचे वर्णन एखाद्या थरारपटाला साजेसे आहे. लादेनला मारायची मोहिम अमेरिकेने पाकिस्तान सरकार तसेच लष्कर ह्यांना पूर्ण अंधारात ठेऊन केली. त्यामुळे लादेनला ठार मारल्यानंतर पाकिस्तानबरोबरचे संबंध कसे हाताळायचे ह्याबद्दलही ओबामांनी खूप तयारी केली होती. लादेननंतरच्या अल-कायदाच्या परिस्थिती बद्दल तसेच भवितव्याबद्दलची माहिती पुस्तकातल्या शेवटच्या प्रकरणात येते.
पुस्तकात आवश्यक त्या ठिकाणी फोटो तसच नकाशे समाविष्ट केलेले आहेत. तसच आवश्यक ती संभाषणे सविस्तर दिलेली आहेत. विषय संवेदनशील असल्याने लिहिल्या गेलेल्या प्रत्येक गोष्टीची १००% खात्री करण्यासाठी लेखकाने अनेक संदर्भ वापरलेले होते तसेच अनेकांच्या प्रत्यक्ष मुलाखती घेतल्या होत्या. ह्या सगळ्या संदर्भांची सुची तसेच ऋणनिर्देश सुमारे १०० पाने व्यापतील इतकी मोठी आहे!
अनुवादकार रवी आमले ह्यांनी भाषेचा बाज उत्तम संभाळला आहे. कुठेही बदलेल्या भाषेमुळे रसभंग होत नाही. तसच काही महत्त्वाच्या संभाषणामध्ये इंग्रजीतली वाक्य दिलेली आहेत जी अगदी योग्य भाव वाचकांपर्यंत पोहोचवायला मदत करतात. माझ्या दृष्टीने 'आवर्जुन वाचलेच पाहिजे' असे हे पुस्तक आहे!

-------------------------------------------------------------------------------------------------
हा पुस्तक परिचय महाराष्ट्र टाईम्सच्या ३० मार्च २०१४च्या 'संवाद' पुरवणीत प्रसिद्ध झाला. 

"P पण N" !

 यंदाच्या मराठी भाषा दिवसानिमित्त मायबोलीवर म्हणींवर आधारीत गोष्टी किंवा किस्से लिहायला सांगीतले होते. आमच्या घरातल्या एका आवडत्या म्हणीवर आधारीत हे काही किस्से!

 प्रसंग पहिला :
आमच्या आईला एकंदरीत घोळ घालायची फार हौस.. म्हणजे अगदी साधं काही असलं म्हणजे हळदीकूंकू वगैरे तरी १०० लोकं बोलावून ठेवायची. मग त्यांचा पाहुणचार करत बसायचा आणि त्यात दमून जायचं. आम्ही कितीदा सांगितलं पण काही उपयोग नाही. मग कधी कधी आम्हीही चिडायला लागलो. एकदा अश्याच कुठल्यातरी प्रसंगाला (बहूतेक माझ्या मुलीच्या बोरनहाणाला) तिने गाव गोळा केलं. आमची परत चिडचिड झाली. पण ह्यावेळी जरा जास्तच. गच्चीत बोरनहाण... त्यामुळे तिथे दिवाबत्तीची सोय करायला हवी होती. आम्ही सोडून ते कोण करणार. मग आईने सकाळी सांगितलं की वर जरा दिवा लाव म्हणून. आम्ही खूप अटी घातल्या. इथे जागेवर चहा/खाणं आणून द्यायचं. नंतर दिवसभर एकही काम सांगायचं नाही. आम्ही दिवसभर तंगड्या वर करून मॅच बघत बसणार त्यावरून काही बोलायचं नाही. सगळ्या बाया आल्यानंतर आम्ही खालीवर सामान वहातूक वगैरे करणार नाही, आणि पुढच्या फंक्शनला आम्ही सांगू तेव्हड्याच लोकांना बोलवायचं. हे सगळं मान्य असेल तरच दिवे लावले जातील, मग आई म्हणे.. ऐकते सगळं.. लावा दिवे... .............................!
प्रसंग दुसरा:
माझी मुलगी रिया खायला भयंकर कटकट करते. लॅपटॉपवर गाणी दाखवा, स्वत: गाणी गा, नाचून दाखवा, डोळे बंद करून "कोणी खाल्लं कोणी खाल्लं.." करा, बाहेर भुभु, माऊ, काऊ दाखवा, टिव्हीवरच्या जाहिराती दाखवा की मग बाई थोडं खाणार.. त्यातही ती एक गोष्ट खाताना दुसरं काही दिसलं की तिला ते हवं असतं. एकदा तिला आमटी भात भरवत असताना गुळाचा डबा दिसला. मग तिला भातात गुळ घालून हवा होता. मी एक घास तसा दिला आणि तो तिला आवडला.. म्हटलं ठिक आहे तसं तर तसं .. आमटी भात + गुळ खा ! पण खा !!! .............................!
प्रसंग तिसरा:
एकदा असच आमच्या घरी काहितरी फंक्शन होतं. खूप भांडी पडली. भांड्यांचा ढिग पाहून बाई वैतागल्या. शिवाय एक कढई जळली होती. आणि ती माझ्या आज्जीची आवडती कढई.. रोजच्या वापरातली. त्यामुळे आज्जीने बाईंना कढई घासून स्वच्छ करायला सांगितली. बाई आधीच कावलेल्या त्यात हे. त्या म्हणाल्या तारेची घासणी द्या. दिली.. मग थोड्या वेळाने म्हणाल्या लिक्व्हिड सोप द्या.. दिला. मग म्हणाल्या चिंच द्या.. तिही दिली.. तरीही आज्जी हटेना ते बघून म्हणाल्या आता ती पितांबरी पावडर द्या... मग आज्जी म्हणाली.. तारेची घासणी घ्या, चिंच घ्या, पितांबरी घ्या... अजून काही घ्या पण भांडी घासा.. ती कढई स्वच्छा करा... .............................!
प्रसंग चौथा:
आमचा एक महत्त्वाचा रिलिज होता आणि तो फाटायला मार्गावर होता. त्यात ऑनसाईटला लाँग विकेंड होता. तिथला टेक्निकल लीड सुट्टीवर जाणार होता. काही फारच महत्त्वाची कामं त्याच्याकडे होती. आम्ही असं ठरवलं की कामं लवकर संपवली तर टेस्टींगला जास्त वेळ मिळेल. पण ऑनसाईटच्या लोकांचं एकंदरीतच नाक जरा वर असतं. त्यामुळे मी त्याला सुट्टीवर जायच्या आधी त्याची कामं संपवायला सांगितल्यावर साहेब सुरुच झाले. मला इतके ते इतके वाजताचं कॉल करायचा, माझं एक कमी महत्त्वाचं काम दुसर्‍याला द्या, ऑफशोरवरून संध्याकाळी सपोर्ट द्या, नंतर अर्धा दिवस सुट्टी वाढवून द्या, त्याचं टीम मधल्या ज्या एका मुलाशी पटत नव्हतं त्याला दुसर्‍या मोड्युलमध्ये टाका वगैर वगैरे,.. म्हटलं माज करा पण कामं करा.. आता रिलिज नीट जाणं महत्त्वाचं त्यामुळे ...................................................!
प्रसंग पाचवा:
रिया लहान होती तेव्हा तिला गॅसेस व्हायचे.. मग ती रात्री अपरात्री जोरात रडायची. आम्ही घाबरून उठायचो. मग ग्राईप वॉटर पाजा, पोटाला हिंग लावा वगैरे उपाय केले की गॅस पास व्हायचा आणि ती खुदकन हसायची. त्यामुळे ती अशी रडली की तिला म्हणायचो 'बाळ रडू नको, कायम असच हसत रहा.. पादा पण नांदा' Literally!!!!
हीच म्हण वरच्या ............... जागी .. फिदीफिदी

पिफ २०१४

दिवाळीपासून पुण्यात एकंदरीत मस्त वातावरण असतं. हवा चांगली असते. सणासुदीचे, सुट्ट्यांचे दिवस असतात आणि त्यात सवाई, पुणे मॅरेथॉन, पिफ सारखे वार्षिक कार्यक्रम येतात. गेल्यावर्षी पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव अर्थात पिफ ला हजेरी लावली. अनुभव इतका सुंदर होता की ह्या वर्षी जायचं हे ठरलेलं होतच. गेल्यावर्षीचा कंपू यंदाही होता. ठरवाठरवी करता फोन, एसएमएस च्या जोडीला यंदा 'व्हॉट्स अ‍ॅप' ही आलं होतं. त्यावर तर ग्रुप करून जोरदार चर्चा वगैरे झडल्या. सकाळी उठून आवरून धावतपळत थिएटरला पोचायचं. लोकं वेळेत भेटली तर सगळे मिळून अन्यथा एकट्याने किंवा असतील तितक्यांनी मिळेल तिथे बसून सिनेमा पहायचा. मग बाहेर येऊन पुन्हा रांगेत लागायचं, मधल्या ब्रेकमध्ये मिळेल ते खाऊन घ्यायचं असं ते रूटीन. नंतर लोकं साग्रसंगीत डबे घेऊन यायला लागले होते. एकदा दिवसातल्या शेवटच्या सिनेमाच्या आधी इतकी भुक लागली की मी, चिन्मय, श्यामली आणि मिनू अश्या चौघांनी मिळून श्यामलीच्या डब्यातली अर्धी पोळी आणि वांग्याची भाजी आणि मिनूच्या पर्समधलं एक सफरचंद आणि एक पर्क वाटून खाल्लं! शिवाय चिन्मयने जवळच बसलेल्या त्याच्या ओळखीच्या एका काकूंना तुमच्याकडे काही खायलं आहे का? असंही विचारून पाहिलं !
यंदाच्या वर्षी आम्हांला गेल्यावर्षीप्रमाणे संक्रांतीची सुट्टी नव्हती. त्यामुळे मी एक दिवस सुट्टी घेऊन टाकली. 'पिक्चर बघण्यासाठी सुट्टी' ही कारण मलाच गंमतशीर वाटलं.
पिफचं आयोजन यंदाही गेल्यावर्षीसारखच होतं. अतिप्रोफेशनल नाही की ढिसाळही नाही. फक्त यंदा प्रत्येक सिनेमानंतर हॉल रिकामा करायचा होता. त्यामुळे त्याच हॉलमध्ये पुढचा सिनेमा पहायचा असला तरी तिथेच डेरा टाकून बसता येत नव्हतं. 'जागा अडवून ठेऊ नका' असं आयोजकांनी वारंवार सांगूनही अनेक जण ते करताना दिसत होते. एका ज्ये.ना. काकूंनी कोणासाठीतरी जागा अडवून वर आमच्याशीच भांडण केलं. शिवाय जब्बार पटेल, समर नखाते वगैरे मंडळींना एकेरीत संबोधून आपण फार मोठ्या असल्याच्या बतावण्याही केल्या!
ह्यावर्षी मी गेल्यावर्षीपेक्षा एक जास्त म्हणजे एकूण १२ चित्रपट पाहिले. सगळे अतिशय उत्तम होते. मी बघितलेल्यांपैकी एकही महायुद्धासंबंधी नव्हता. जितके बघितले त्यापेक्षा जास्त बघायचे राहिले.. वेळ, न जुळणारं वेळापत्रक किंवा इतर काही कारणं!  गेल्यावर्षी प्रमाणेच युरोपियन चित्रपट अतिशय नेत्रसुखद होते! ह्यावर्षी एक इराणी सिनेमाही पाहिला. तर यंदा पाहिलेल्या चित्रपटांबद्दल थोडसं.

१. अ‍ॅना अरेबिया : उद्धाटनाचा इस्रायली सिनेमा. इस्राईलच्या सिमेवरील प्रदेशातल्या एका वस्तीत ज्यु आणि अरब लोकं एकत्र रहात असतात. धर्म वेगळे असले तरी त्यांचे प्रश्न आणि आनंद दोन्ही सारखेच. एक पत्रकार त्या वस्तीत येते आणि तिच्या तिथल्या लोकांच्या संभाषणातून कथा उलगडत जाते. वैशिष्ट्य म्हणजे ८१ मिनीटांचा हा सिनेमा एकच शॉट म्हणजे सिंगल कट आहे! एकंदरीत चांगला असला तरी उद्धाटनाच्या सिनेमापेक्षा पुढचे सिनेमे जास्त आवडतात हा गेल्यावर्षीचा अनुभव ह्यावर्षीही आला!

२. फॉरेन बॉडीज : एक सुंदर इटालियन सिनेमा. ह्याच्या दिग्दर्शकाला विभागून बक्षिस मिळालं. कॅन्सर उपचार घेत असलेल्या आपल्या बाळाची काळजी घेणार्‍या एका बापाची गोष्ट. बाळाची काळजी, आर्थिक सोय, दुर असलेल्या बायको आणि दुसर्‍या मुलाची काळजी आणि शिवाय आजुबाजूला नको असलेले मोरक्कन लोकं. ह्या मोरक्कन लोकांशी त्याला अजिबात मैत्री करायची नसते. पण हळूहळू त्यांच्यात नातं तयार होत जातं आणि अगदी शेवटी तो आपल्या मुलाला त्या मोरोक्कन माणसाला 'फ्रेंड' म्हणायला सांगतो. अतिशय हळूवार प्रसंगांतून उलगडत जाणारी कथा सुखांत असल्याने चांगली वाटते. बापाचं काम करणार्‍या कलाकाराने उत्कृष्ठ अभिनाय केला आहे.

३. वन शॉट : क्रोएशियात घडलेल्या या सिनेमात दोन टीनएजर मुलींच्या हातून एका माणसाला अजाणतेपणी गोळी लागते आणि तो माणूस मरतो. ह्यात त्या मुलींची तसच पोलिस इन्सपेक्टरची उपकथानकं पण आहेत. मुली आधी गुन्हा कबूल करत नाहीतच. पुढे जिच्या हातात बंदूक असते तिने गुन्हा कबूल करेपर्यंतच्या प्रवासात ही उपकथानकं उलगडत जातात. पोलिस इन्सपेक्टरचं काम करणार्‍या अभिनेत्रीने सुंदर अभिनय केला आहे. शिवाय पूर्ण सिनेमाभर एक सेपियन छटा आहे. क्रोएशियन सिनेमा असल्याने मी आपलं कुठे गोरान इव्हानिसेव्हिच दिसतो का ते बघत होतो.. कारण आमच्या क्रोएअशियाशी संबंध तेव्हडाच!

४. अ‍ॅक्रीड (Acrid) : मी पाहिलेला पहिला इराणी सिनेमा. हा सिनेमा म्हणजे पूर्णपणे दिग्दर्शकाचं कौशल्य. एकातून दुसरी दुसर्‍यातून तिसरी अश्या कथा गुंफत नेल्या आहेत. मला कळेना की आता वर्तुळ पूर्ण कसं करणार. पण शेवटी एकदम मस्त वळण घेतलं आहे. ह्या चित्रपटातल्या सगळ्या नायिका पूर्ण बाह्यांचे आणि डोकी झाकणारे कपडे घातलेल्या होत्या ! आपल्या डोळ्यांसमोर इराणचं एक चित्र रेखाटलेलं असतं. पण ह्या सिनेमात तिथे भारी गाड्या, मोठे मोठे हायवे, शहरात मेट्रो ट्रेन तसच पुरुष स्त्रीरोग तज्ञ आणि त्याच्या कडे तपासायला येणार्‍या स्त्रीया हे सगळं होतं. कुठलंही पार्श्वसंगीत नसलेला, मोजकेच संवाद असलेला हा चित्रपट उकृष्ठ दिग्दर्शन आणि नैसर्गिक अभियनामुळे खूप खुलला!

५. द क्वीन ऑफ माँट्रियल : ह्या पिफमधला हा पहिला फ्रेंच सिनेमा. नवरा गेल्याने उध्वस्त झालेल्या एका बाईची गोष्ट. विधवा ते तिच्या आयुष्याची 'राणी' असा प्रवास ह्या सिनेमात दिसतो. जमैका ते आइसलँड प्रवासादरम्यान माँट्रीयलमध्ये अडकलेले एक माय लेक आणि एक सील तिच्या आयुष्यात येतात आणि सगळं हळूहळू बदलत जातं. हलके फुलके प्रसंग, भाषांच्या गोंधळातून उडालेले विनोद ह्यांमुळे हा सिनेमा एकदम मस्त वाटला. मला एकंदरीत प्लॉट खूप आवडला.

६. मिस्टर मॉर्गन्स लास्ट लव्ह : पॅरिसमध्ये रहाणारा फिलॉसॉफीचा वृद्ध प्रोफेसर मॅथ्यू मॉर्गन आणि सालसा डान्स शिकवणारी तरूण, सुंदर पाओलिन ह्यांची ही कथा. पत्नीच्या निधनानंतर पॅरीसमध्ये एकटा रहात असलेला हा अमेरिकन प्रोफेसर बसमध्ये पाओलिनला भेटतो. अतिशय भिन्न व्यक्तिमत्त्व असलेल्या दोघांमध्ये छान मैत्री निर्माण होते. पाओलिनच्या बाजूने तरी ती फक्त मैत्रीच असते. पुढे घटना अश्या घडत जातात की कथा खूप वळणं घेते. पाओलिन हे मॅथ्यू मॉर्गनचं शेवटचं 'प्रेम' ठरतं. देखणं पॅरिस, सुंदर कलाकार, त्यांच्या त्याहून सुंदर अभिनय, संयत हाताळणी, उत्कृष्ठ दिग्दर्शन ह्यांमुळे हा सिनेमा अतिशय आवडला. नंतर कितीतरी वेळ त्यातले प्रसंग, संवाद आठवत होते. ह्याची डीव्हीडी मिळाली तर नक्की विकत घेणार आहे. पॅरिसमध्ये घडत असला तरी संपूर्ण सिनेमा इंग्रजीतच आहे. त्यामुळे सबटायटल्स न वाचायला लागता, पॅरिस अगदी डोळेभरून बघता आलं!

७. द लव्ह स्टेक : ही एक जर्मन प्रेमकथा. पंचतारांकीत हॉटेलमध्ये काम करणारी एक कूक आणि तिथेच काम करणारा एक मसाजर. अतिशय विजोड आणि भिन्न स्वभावाचे असे हे दोघे डेटींग करतात, प्रेमात पडतात. एकमेकांच्या सहवासात राहून त्यांच्या व्यक्तीमत्त्वात चांगले बदलही होतात जसं की तो तिचं दारूचं व्यसन सोडवायचा प्रयत्न करतो, ती त्याच्यात आत्मविश्वास निर्माण करते. त्यांच्या प्रेमातले चढ उतार सिनेमात चांगले दाखवले आहेत. दोघांचाही अभिनयही चांगला होता.

८. द विकेंड : पश्चिम जर्मनीतल्या 'रेड आर्मी फॅक्शन'चा, म्हणजेच कम्युनिस्ट ग्रुपचा, सदस्य बर्‍याच वर्षांच्या तुरुंगवासानंतर सुटतो. त्याची बहिण त्याच्या सुटकेनिमित्त काही जुन्या मित्र-मैत्रिणींना विकेंडला घरी बोलावते. ह्यात त्याची जुन्मी प्रेयसी असते तसेच रेड आर्मी फॅक्शनमधले जुने सहकारीही असतात. एकंदरीत तणावपूर्ण वातावरणात भडका उडायला एक ठिणगी पुरेशी ठरते. जुन्या गोष्टी पुन्हा निघतात, काही गोष्टी एकमेकांना नव्यानेच कळतात! घटनेकडे बघण्याचा प्रत्येकाचा स्वतःचा 'पॉईंट ऑफ व्ह्यू' असतो. कलाकारांचे नैसर्गिक अभिनय आणि मुळात सशक्त कथा ह्यामुळे हा सिनेमा खूप आवडला. ह्यातही जर्मनीतली सुरेख लँडस्केप्स होती.

९. द पॅशन ऑफ मायकेलँजेलो : आपल्या 'ओह माय गॉड'चं हे दक्षिण अमेरिकन व्हर्जन. चिले मधल्या एका गावात एक मुलगा व्हर्जिन मेरी आपल्याशी बोलते असा दावा करत असतो. तो सांगतो त्यावेळी आकाशात धुराचे वेगवेगळे आकार दिसतात. त्याला अमाप प्रसिद्धी मिळते. चर्चला नक्की काय भुमिका घ्यावी ते समजत नाही आणि त्यामुळे ते प्रकरणाचा छडा लावण्यासाठी एका पाद्रीला पाठवतात. तो पाद्री एका फोटोग्राफरच्या मदतीने प्रकरणाचा तपास लावतो. पुढे खरी गोष्ट कळल्यावर गाव मुलाला मारायला धावतं. शेवटी तो पाद्रीच त्या मुलाला वाचवतो आणि गावापासून दुर घेऊन जातो. हा खर्‍या गोष्टीवर आधारीत सिनेमा आहे. एकंदरीत चांगला आहे.

१०. नाईट ट्रेन टू लिस्बन : स्वित्झर्लँडमध्ये भाषा शिकवणारा एक प्रोफेसर कॉलेजला जात असताना एका पुलावरून उडी मारून आत्महत्या करू पहाणार्‍या तरूणीला पहातो. तो खूप प्रयत्नपूर्वक ती आत्महत्या थांबवतो. तो तिला आपल्या वर्गात घेऊन जातो. पण ती वर्गातून पळून जाते. मात्र तिचा कोट तिथेच विसरून जाते. त्या कोटाच्या खिशात एक पुस्तक असतं. तो त्या पुस्तकावरून तिचा माग काढायचा प्रयत्न करतो. दरम्यान त्याला पुस्तकात ठेवलेली लिस्बनला जाणार्‍या आगगाडीची तिकिटं सापडतात. ती तरूणी गाडीच्या वेळेला स्टेशनवर येईल ह्या आशेने तो तिथे जातो. काय करावं ह्या विचारात तो लिस्बनच्या गाडीत चढतो आणि प्रवासात ते पुस्तक पूर्ण वाचून काढतो आणि तिथून सुरु होते एक शोधयात्रा! त्या पुस्तकात काय असतं आणि ती तरूणी कोण असते हे चित्रपटातच पहावं! स्वित्झर्लँड आणि लिस्बनमध्ये घडत असलेला हा सिनेमा पूर्ण इंग्रजीत आहे. पिफमधला मला सर्वांत आवडलेला हा चित्रपट! अतिशय वेगवान कथा, उत्कृष्ठ आणि अतिशय कल्पक दिग्दर्शन आणि सगळ्यांचे सुरेख अभिनय! सगळीच भट्टी फार मस्त जमली आहे. मिळेल तेव्हा नक्की पहावा असा चित्रपट.

११. यंग अँड ब्युटीफूल : पॅरिसमध्ये रहाणारी, चांगल्या घरातली, कॉलेजमध्ये शिकणारी एक यंग अँड ब्युटीफूल मुलगी कोणतही ठोस कारण नसताना, केवळ एक थ्रील म्हणून 'कॉलगर्ल' म्हणून काम करायला लागते. घरी अर्थातच काही माहित नसतं. एका अघटीत प्रसंगामुळे हा सगळा प्रकार घरी कळतो. पुढे अर्थातच घरी ओरडा, मानसोपचार तज्ज्ञ वगैरे सगळे प्रकार होतात. पण मुलीला त्यातून बाहेर पडणं खूप अवघड जातं. नवीन बॉयफ्रेंड मिळाला तरी त्याच्या बरोबर एकापेक्षा जास्त रात्री घालवूच शकत नाही. मग अजून एक असा प्रसंग घडतो की ती सगळा प्रकार संपवते आणि पुन्हा आपल्या सामान्य आयुष्याकडे वळते. असं काही बघून खर सांगायचं तर भिती वाटली! एकंदरीत चित्रपटाची हाताळणी जरा भडक होती पण ती विषयाची गरज होती. भडकपणात कुठे काही अचाट आणि अतर्क्य किंवा मुद्दाम दाखवायचे म्हणून काही प्रसंग दाखवलेत असं मात्र मुळीच वाटलं नाही.

१२. द क्लबसँडविच : सिंगल मदर आणि तिच्या टिनेजर मुलाची ही मेक्सिकन कथा. आईसाठी मुलगा हेच विश्व असतं. त्यांच्यातलं नातही अतिशय खुलं असतं. ते एकदा रिसॉर्टवर सुट्टीसाठी आलेले असताना त्याला एक मैत्रिण भेटते. वयाच्या परिणामामुळे दोघेही एकमेकांकडे आकर्षित होतात. आईला मुलाचा आयुष्यात आपल्याला मिळू लागलेलं दुय्यम स्थान पचवणं फार अवघड जातं. नंतर नंतर तिला ते पटायला लागतं. सुरुवातीचा काही भाग खूप संथ आहे पण आई मुलातलं नातं दाखवण्यासाठी ते आवश्यक होतं असं वाटलं. नंतर मात्र छोट्या छोट्या विनोदी प्रसंगांतून कथा भराभर पुढे सरकते. तिनही प्रमुख कलाकारांनी सुरेख अभिनय केला आहे.
हा मी पाहिलेला पिफमधला शेवटचा चित्रपट. हा आवडला नसता तर आणखीन एक पहाणार होतो कारण शेवट चांगला करायचा होता. पण शेवटच्या चित्रपटा कडून माझ्या ज्या अपेक्षा होत्या त्या पूर्ण झाल्या !

तर असे हे १२ चित्रपट. ह्याही वर्षी सुंदर कथा, उत्कृष्ठ अभिनय आणि दिग्दर्शन आणि युरोपातली सुरेख लँडस्केप्स हे सगळं हाती लागलं!!